Teatr Polski w Podziemiu pokazał bardzo oryginalne w swej formie teatralne political fiction. Wykorzystując technologie symulacji i cyfrowych analiz twórcy inspirowanego powieścią Niccolò Machiavellego „Księcia” wykreowali drobiazgowo zdefiniowane państwo, by oddać je następnie w ręce widzów. Losy Nikolonii zależą od decyzji podejmowanych w trakcie gry, a każde działanie przynosi określone skutki. Tym razem nikt nie pozostaje w teatrze biernym widzem, bo nawet niewyrażenie własnej opinii może przyczynić się do bardzo znaczących zmian. Reżyser Paweł Świątek w tak wymyślonym artystyczno-społecznym performansie obnaża silne i mocne strony demokracji.
„Książę” to właściwie mieszanka teatralnej improwizacji, komputerowych symulacji i mechanizmów gry kojarzonych z RPG-ami. Organizatorzy zapewniając o chęci zaangażowania do aktywnych działań każdego z widzów ani trochę nie kłamali. Ten element nie powinien odstraszać jednak potencjalnych uczestników kolejnych pokazów, bo aktywność nie musi oznaczać bycia postawionym w blasku reflektorów czy centrum uwagi (co najczęściej paraliżuje publiczność, gdy słyszą o teatralnej interakcji). Tym razem bowiem nie trzeba pojawiać się na scenie lub przemawiać publicznie, by odegrać znaczącą rolę w całym przedsięwzięciu. Każdy z uczestników otrzymując kartę swojej postaci i przynależność do danego regionu oraz klanu, ma określone zadania lub możliwości działania w kreowanej przestrzeni państwa Nikolonii. Działa raczej w grupie, ale bywają także role bardziej indywidualne i samodzielne.
Pełniący niejako funkcję mistrza gry i wcielający się w postać Machiavellego Piotr Magnuszewski objaśnia na początku aktualną sytuację gospodarczo-polityczną państwa, przemawia także aktualny prezydent (Igor Kujawski), a przygotowany materiał filmowy (stanowiący doskonały przykład dość subtelnej propagandy rządowej) uzupełnia wszelkie niezbędne informacje, które publiczność powinna posiadać, by odnaleźć się w realiach symulacji. Wszystko, co rozgrywa się później w przestrzeni teatralizowanej zabawy ma charakter improwizacji i na bieżąco zmienia rzeczywistość w grze. Podsumowaniem kolejnych zapadających decyzji, podejmowanych działań lub konsekwentnych bierności są organizowane publicznie debaty, wiece czy programy telewizyjne, z których wszyscy – niezależnie od pełnionych funkcji – mogą dowiedzieć się, jak kształtuje się sytuacja w kraju i jego poszczególnych regionach. Dynamika wydarzeń sprawia, że okoliczności mogą zmieniać się z minuty na minutę, a zbyt powolne podejmowanie decyzji mogło skończyć się bardzo niepomyślnie. Performans posiada kilka elementów fabuły, które zostały z góry zaplanowane i w pewien sposób nadają wydarzeniom rytm, jednak nawet one nie mogą zmienić rzeczywistości, jeśli uczestnicy symulacji podejmą własne kroki.
Świątek pochylając się nad mechanizmami demokracji wciągnął swoich widzów w grę, która niezależnie od przebiegu czy zakończenia uświadamia przede wszystkim, jakie znaczenie ma nasza aktywność lub pasywność w procesach wyborczych. Zwieńczeniem tych zabiegów są organizowane w Nikolonii wybory prezydenckie i parlamentarne, jednak cała gra polega na podejmowaniu decyzji, w mniejszym lub większym stopniu kształtujących sytuację. Nietypowa, wychodząca daleko poza teatr forma projektu pozwoliła empirycznie się o tym wszystkim przekonywać. Nie każdy uczestnik doświadczy tego samego, bo jest to w dużej mierze uzależnione od pełnionej w spektaklu funkcji, natomiast ogólne sensy „Księcia” stały się po zakończeniu symulacji czytelne i uniwersalne. Wcielenie w życie tak bardzo odważnego i nowatorskiego pomysł na tworzenie teatru społeczno-politycznego okazało się świetnym posunięciem. Duży wpływ na ten sukces miał zespół aktorski Teatru Polskiego w Podziemiu, który wspaniale poradził sobie zarówno z zadaniami związanymi z wcielaniem się w rolę, jak i byciem dla innych uczestników przewodnikiem po dość skomplikowanych logicznie mechanizmach gry. Warto też wspomnieć, że „Książę” jest propozycją godną uwagi nie tylko w obrębie teatru, bo możliwość udziału w performansie powinna okazać się interesującym doświadczeniem dla każdego, niezależnie od kulturalnych preferencji.
Teatr Polski w Podziemiu
„Książę”
na podstawie traktatu Niccolò Machiavellego
Reżyseria: Paweł Świątek; Symulacja społeczna, koncepcja przestrzeni, design: Piotr Magnuszewski, Łukasz Jarząbek, Bartosz Naprawa (Centrum Rozwiązań Systemowych); Obsada: Agnieszka Kwietniewska, Pamela Płachtij, Janka Woźnicka, Igor Kujawski, Tomasz Lulek, Michał Opaliński; Moderatorzy: Piotr Magnuszewski, Bartek Naprawa, Michalina Kułakowska, Łukasz Magnuszewski, Marta Magnuszewska, Kamila Brodnicka, Weronika Dzierżyńska, Magdalena Morawiak, Marta Parzychowska, Dominika Wesołowska, Piotr Downar-Zapolski
Premiera: 20.09.2019
Fot. Natalia Kabanow
[vifblike]